“Manipülasyon”, genellikle bir durumu veya bir başkasının davranışını kontrol etme, değiştirme ve yönetme girişimlerini ifade eder.

Aslında hepimiz zaman zaman bazı durumları veya insanları etkilemeye çalışırız. Bu çocuğumuz bir sokak hayvanını beslediği için övmek gibi masum olabilir, çünkü biliyoruz ki pozitif pekiştirmek bu davranışın daha sık yapılacağı anlamına gelir. Bu aynı zaman da partnerimizin taleplerimizi kabul etmemesi durumunda ilişkiyi bitirmekle tehdit etmek gibi, biraz toksik de olabilir.

Bizim konuşacağımız kısım ise biraz daha sisli.

Tam olarak anlamlandıramadığımız ancak gerçeklik algımızı zamanla bozan manipülasyonlar...

Manipülasyonlar oldukça çeşitlidir. Duygusal olabilir (örneğin: “Bu konuda üstüme gelmemelisin, çünkü benim hassas biri olduğumu biliyorsun” -alt metin: Duygularımı sürdürmekten sen sorumlusun), sözel (“Ben seni 9 ay karnımda taşıdım veya eğer gidersen kendimi öldüreceğim” -alt metin: Suçlu hisset ve teslim ol), fiziksel (“Bana değer verdiğini göstermek için benimle birlikte olmalısın”) veya finansal (“Eğer bana para vermezsen çok zor durumda kalırım, kiramı ödeyemem). Manipülasyonun en önemli amacı, uygulayanın kendi istekleri veya mutluluğu için; sorumluluklarından kaçınma ve bir şey elde etme veya istemediği bir şeyden uzaklaşmadır.

Bir ilişkide çok sık meydana geldiğinde, aşırı davranışları içerdiğinde (tehdit gibi) ve sizi sınırlarınızı esnetmeye zorladığında (rahatsız olsanız bile insanlara borç vermek gibi) problem başlar. Bir ilişkide manipülatif davranışlara maruz kaldığınızı fark etmek ilk adım olsa da, bununla nasıl başa çıkacağınızı bilmek zor olabilir.

İşte size birkaç ipucu:

Adım 1: Davranışı tanımlayın ve adlandırın.

Herhangi bir davranışa doğru şekilde meydan okumak için, öncelikle ilgili davranışın ne olduğunu tam olarak anlamak önemlidir, çünkü anlayamadığınız bir şeyi bir başkasından değiştirmesini isteyemezsiniz. Belirli manipülatif davranışların bazı tanımlamaları şunlar gibi olabilir: Dikkat çekmek için hasta taklidi yapmak, sorumluluklarından kaçmak için mağdur özelliklerini öne çıkartmak, ilişkiyi sürdürmek için intiharla tehdit etmek, meydan okunduğunda saldırgan olmak, hataları söylendiğinde depresif davranmak vb. Sorunlu davranışı kendiniz için adlandırdıktan sonra, davranışı diğer kişiye adlandırmanız yararlı olacaktır.

Muhtemelen bunu yaptıklarının tam olarak farkında değildirler çünkü bu davranış onların süregelen bir savunma mekanizması. Davranışa dikkatlerini çekerek odadaki asıl soruna ve sınırınıza bir isim vermiş olursunuz. “Hoşnut olmadığım bir durumu dile getirdim; sesinin yükseldiğini ve az önce aslında beni tehdit ettiğini fark ettin mi acaba?”

Adım 2: Gerektiği kadar sorumluluk alın.

Manipülatif davranışlarda bulunabilecek kişinin sizden bir şeyler istediğini ve genellikle onlar için çok fazla sorumlu hissetmenizi beklediğini kendinize hatırlatmanız çok önemlidir. Ve bu sorumluluk parçalarını satın almayın. Herkesin kendi duygularını, davranışlarını ve yaşamını yönetme sorumluluğu vardır.

Örnek olarak, birinin bir ilişkide kalmamı sağlamak için intiharla tehdit ettiğini fark edersem elbette onu güvende tutmak isterim ama aynı zamanda buna boyun eğmenin sağlıksız bir davranış modeli oluşturacağını da bilirim. Böyle anlarda kişinin yakınlarına haber vererek ya da bir terapiste yönlendirerek ikimizi de güvende tutabilirim. Bunun, birinin aktif olarak intihara meyilli olduğu gerçek bir acil durumdan oldukça farklı olduğunu da belirtmek isterim.

 

Adım 3: Davranışın etrafındaki sınırınızı belirtin.

Manipülatif kişi ve davranışları etrafındaki sınırlarınızı paçalara ayırın ve listeleyin. Sınırlarınızın diğer kişinin ne kadar isteyebileceğiyle değil, sizin ne kadar verebileceğinizle ilgili olduğunu ona hatırlatmak önemlidir. Örnekler, “Sana ihtiyacın olan tüm yardımı veremem; bence bir terapistle konuşman faydalı olabilir” veya “Bu konu hakkında konuşmak istemiyorum çünkü bu, annem ve senin aranda taraf seçmem gerektiği anlamına geliyor” veya “Bu senin sorumluğunda olan bir durum; bunu senin yerine yapmaya kendimi gönüllü hissetmiyorum”.

En önemlisi sınırlarınız hakkında bozuk bir plak gibi davranmanız ve onları bıkmadan tekrarlamanız gerekebildiği unutmayın.

Adım 4: İşlevi tanımlayın.

Davranışı tanımladıktan sonra davranışın diğer kişi için faydasının ne olabileceğini düşünmek yararlı olabilir. Savunmacı ve endişeli hissettikleri için olan bir şey hakkında size yalan mı söylüyorlar? Sizi duygularından sorumlu tutuyorlar mı, çünkü bu onların duygusal işini kolaylaştırıyor. Kalıplarını değiştirmek için herhangi bir çaba harcamak mı istemiyorlar? Tartışmayı bırakıp onlara boyun eğdiğiniz anlamına geldiği için mi saldırganlaşıyorlar veya sizin için yaptığı fedakarlıklardan bahsediyorlar?

Uyguladıkları manipülasyonun onlara faydasını anlamak elbette bu davranışı durdurmaz, ancak size bu konuda bazı fikirler verir ve bilgi güçtür. Merak edin ve kişinin bir uzaylı olduğunu ve onu antropolojik amaçlarla incelediğinizi varsayın. Emin olun ki bu bakış açınızı ve davranışa meydan okuma gücünüzü oldukça geliştirecektir.