Sevgili Okurlar;

Geçtiğimiz ay başladığım borsa yazı serimize devam ediyorum. Serinin I. bölümünde sermaye piyasalarını tanıtmış II. bölümünde halka arza değinmiştim. III. bölümde ise borsaya nasıl yatırım yapılır buna değinmek istiyorum. 

Borsaya nasıl yatırım yapılır ? 

Banka veya aracı kurumların farkı nedir ? 

Nasıl hesap açılır, müşteri risk profili nasıl belirlenir ?

Başlayalım. 
Borsada işlem gören ve halka açık şirketlerin pay senetlerini almak, başka bir deyişle şirketlere ortak olmak amacıyla öncelikle bir banka veya aracı kurumda yatırım hesabı açmalısınız. Buradaki önemli konu bu aracı kurumların Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) yetkilendirdiği yasal bir aracı kurum olmasıdır. Aracı kurumların nasıl faaliyet belgesi aldığı nasıl SPK mevzuatına dâhil oldukları apayrı konular olduğu için burada değinmeyeceğim. 

Bankada bir hesabınız varsa, yatırım hesabı açarak ve ilgili formları online olarak imzalayarak veya bir aracı kuruma başvurarak hesap açabilirsiniz. Aracı kurumun size göndereceği sözleşmenin ilgili bölümlerini imzalayarak ve ilgili sözleşmenin asıllarını aracı kurumunuza göndererek hesap açabilirsiniz. 

Bu sözleşme “Sermaye Piyasası işlemleri Genel Çerçeve ve Hesap Sözleşmesi” olarak bilinir. Yatırımcı olarak sizinle aracı kurum arasındaki tarafları, sorumlulukları ve yükümlülükleri belirten bir sözleşmedir. Bu sözleşme aracı kurumunuza ulaştıktan sonra aracı kurumunuzda hesap açılmış olur. Ayrıca Merkezi Kayıt Kurulusu (MKK) bünyesinde size bir sicil numarası verilir. Farklı aracı kurumlarda birden fazla hesabınızın olması durumunda sicil numaraları da ayrı olarak verilir. 

Tüm bu işlemler tamamlandıktan sonra ve hesabınızda para da varsa artık sermaye piyasasında işlem yapmaya hazırsınız demektir. 

Hesabınızı açtınız. 

Peki, hangi ürünlerle sermaye piyasası işlemlerine başlayacaksınız ? 

Hisse senedi mi ? Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası ürünleri mi ? Kaldıraca dayalı emtia ürünleri mi ?

Burada bir konuya daha değinmekte fayda görüyorum. 

Yatırım hesabi açmadan önce aracı kurumlar uygunluk testi denen bir test yaparlar. 

Yatırım kuruluşları bu testi müşterilerine uygulamakla yükümlüdür. 

Uygunluk testi, müşterinin talep ettiği hizmetlerin ya da yatırım kuruluşunun teklif ettiği hizmetlerin risklerinin müşteri tarafından anlasilip anlasilamayacaginin tespit edilmesini ve sonuç olarak yatırım kuruluşunun müşterinin bilgi düzeyi ve ihtiyaçlarına uygun hizmet verebilmesini hedefler. 

Yapilan bu uygunluk testi ile musteriler Profesyonel musteri, talebe dayali profesyonel musteri ve genel musteri olarak sınıflandırılır. 

Konu geniş ancak bu satırlarda bu müşterilerin özelliklerine girmeyeceğim. 
Fakat uygunluk testleri hakkında 2 soruyu örnek olması açısından sizlerle paylaşmak istiyorum. 

Örnek : 

Risk ve getiri tercihiniz nedir?    
Olabildiğince riskten kaçınır, güvenli yatırım araçlarını tercih eder, az ama düzenli bir getiri sağlamayı tercih ederim. (Anaparam aynen korunsun)     
Enflasyonun üzerinde getiri beklentisiyle, yatırımımda düşük riskli ürünlere yatırım yapabilirim. (Anaparadan çok az bir miktar kaybetmeyi göze alabilirim)    
Genel olarak orta riskli ürünleri tercih etmekle beraber, uzun vadede toplam getirimi artırmak amacıyla, riskli ürünlere makul ölçüde yatırım yapabilirim. (Anaparadan bir miktar kaybetmeyi göze alabilirim)
Çok yüksek getiri isterim ve çok yüksek riskli ürünlere yatırım yapabilirim. Gelişmiş yatırım ürünlerinin riskleri konusunda bilgiliyim ve bu ürünlere yatırım yapabilirim. (Anaparayı tamamen kaybetmeyi göze alabilirim)    

Hangi ürünlerde daha önce yatırım yaptınız, ne sıklıkta yatırım yaptınız ve bu ürünlerdeki geçmiş 1 yıllık dönemdeki işlem hacminiz ne kadardır?                                                    
Çok Düşük Riskli (Repo-Ters Repo, BPP, Para Piyasası Fonu, vb.)
Düşük Riskli (Hazine Bonosu, Devlet Tahvili, Hazine Kira Sertifikaları, Borçlanma Araçları Fonu, Değişken Fon, Garantili - Koruma Amaçlı Fon, vb.)
Orta Riskli (Hisse senedi, Hisse Senedi Fonları, Borsa Yatırım Fonları, Eurobond, Dövizli Tahviller, Özel Sektör Borçlanma Araçları, Kira Sertifikaları, Yabancı Menkul Kıymetler Fonu, Kıymetli Madenler Fonu, vb.)
Yüksek Riskli (Türev İşlemler (Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasasında), Varant, Yatırım Kuruluşu Sertifikası, Serbest Fonlar, Yurtdışında Kurulu Yabancı Fonlar, vb.)
Çok Yüksek Riskli (Tezgahüstü Türev İşlemler, Yapılandırılmış Borçlanma Araçları, Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri - FX, vb.)

Bu ve buna benzer soruları cevapladıktan sonra A-E arası notlama ile müşteri bilgi düzeyiniz ortaya çıkar ve ona göre farklı enstrüman türlerine dayalı işlemlere izin verilir. 

Aracı kurum ile yaptığınız sözleşme ve uygunluk testinden sonra borsada işlem yapmaya hazırsınız. Şirket hisse senedi işlemleri, vadeli işlemler borsası, emtia ürünleri gibi ürünler ile yatırımlarınızı çeşitlendirebilirsiniz. 

Son dönemde küçük yatırımcılar tarafından borsaya artan ilgi basında geniş yer bulmuş durumda. Aşağıdaki tablolar, borsada olan yatırımcıların nüfusa göre dağılımını ve borsa yatırımcılarının finansal buyrukluğunu gösteren tablolardır. Dikkat edilirse 40-54 yas arası borsada en çok işlem yapan yas aralığıdır ve oranı % 3 ten fazladır. İncelemenizi öneririm. 
 

Sonuç olarak;
Borsa İstanbul’da işlem yapmak görüldüğü üzere zor değildir. Yapılması gereken bir bankada yatırım hesabi açmak veya aracı kurumla bir yatırım sözleşmesi imzalamak ve sonra yatırımlara başlamaktır. Tabi burada yatırım derken hisse senedi, yatırım fonu, viop sözleşmesi kastedilmektedir. Bu konularda teknik bilgi önemlidir. Neye yatırım yaptığınızı bilmeniz gerekmektedir. 

  • Hisse senedi, 
  • Yatırım fonu,
  • Viop sözleşmesi, 
  • Kaldıraçlı ürünler,
  • FX işlemleri

konularında bir yatırımcı olarak bilgi sahibi olmanız sizin menfaatinize olacaktır. Bunun haricinde hisse senedi piyasasında işlem yapıyorsanız “day trade” dediğimiz günlük al-sat işlemlerinden uzak durmanız gerekir. 

Hisse senedi piyasası orta ve uzun vadeli bir yatırım türüdür. Yatırım yaptığınız şirket, yıllar itibari ile nakit yaratıp, kar elde ediyorsa, karini yatırımcısına dağıtıyorsa, sektöründe güvenilir ve sağlam olarak değerlendirilebilecek bir firma ise bu tür şirketlere orta ve uzun vadeli yatırım yapmak yatırımcının lehinedir. 

Sermaye piyasasında yatırım yaparken sakin, mantıklı, akıllı ve sabırlı olmak en öncelikli ve önemli başlıca stratejiniz olmalıdır.

Yazı serimizin bir sonraki ve 4. bölümüne temel ve teknik analiz konuları ile devam edecegim. 

Tüm değerli okuyuculara sağlıklı ve güzel günler diliyorum.

caglayanates@gmail.com