Sevgili okurlar merhaba,

Üniversitede okurken dikkatimi çeken, okumaktan ve araştırmaktan keyif aldığım konulardan biri ülkemizde yetişen endemik bitki türleri konusu olmuştu. Araştırdıkça inanılmaz bir zenginlikle karşılaşıyorsunuz. Üzerinde yaşadığımız bu eşsiz toprakların endemik bitkiler ve hayvanlar konusunda da gerçek bir cennet olması aslında çok şaşırtıcı değil.

Peki endemik tür derken neyi kastediyoruz? Bize bu zenginliği kazandıran faktörler nelerdi?

Türkiye’de Endemik kaç tür olabilir? Şehrimizde endemik bitki türü var mı?

Gelin hep birlikte küçük bir keşfe çıkalım…

Endemik tür; bulunduğu bölgenin ekolojik şartları nedeni ile sadece o bölgede yayılım gösteren ve yetişen, dünyanın başka bir yerinde yaşama ya da yetişme ihtimali olmayan bitki ve hayvan türlerine denir. Başka bir deyişle çok ender türlere verilen isimdir. Etimolojisine bakacak olursak: Endemik adı Yunancada endomos (ingidenous) kelimesinden gelmektedir. Bu kelime ‘yerli’ anlamında da kullanılır.

Endemik türler, iklim değişimlerinde ve izolasyon koşullarında oluşur. Daha önce geniş alanlara yayılmış olan bir tür iklim değişikliği sonucu kendi özelliklerine uygun olarak, küçük bir bölgeye çekilerek yaşamını sürdürmeye devam eder. Bu endemik alan bir dağ, bir ada ya da bir yarımada olabilir..

Türkiye’ye bu zenginliği kazandıran coğrafi olarak bulunduğu konum, her bölgesinde farklı iklim ve toprak özelliklerinin olması; yağış yönünden zengin, aynı zamanda dağlık, engebeli bir araziye sahip olmasıdır. Tüm bu özellikler endemik türler için uygun bir ekosistem oluşturuyor.

Ülkemiz coğrafyasında üç binin üzerinde bitki türü olduğu düşünülmektedir. Bu sayı alt türlerle beraber on iki bin türe yaklaşır. Bu bitkiler içerisinde tıbbi amaçla kullanılanlar benim de konum olan Tıbbi ve Aromatik Bitkiler olarak adlandırılır. Bu bitki türlerinin yaklaşık 400-500 adeti tıbbi amaçla kullanılmaktadır. Bunların içinden de yaklaşık yüz bitki türü tedavi amaçlı kullanılmaktadır. 200-250 çeşit bitkiden uçucu yağ elde edilmektedir. Halen daha ülkemizde keşfedilmeyi bekleyen binlerce çeşit endemik (anavatanı Türkiye olan) tıbbi bitki ve bitki türü mevcuttur. Endemik bitki çeşitliliği açısından bakıldığında Türkiye dünya üzerinde 10.000’den fazla çeşit ile birinci sıradadır. Onu, Yunanistan 800 çeşit ve İspanya 500 çeşit ile izlemektedir. Türkiye keşfedilmeyi bekleyen çeşitleri ile bir bitki cennetidir ve bu ticari açıdan bakıldığında gelecekte ciddi bir potansiyeli olduğunu düşündürmektedir. 

Türkiye’de yetişen endemik bitki türlerinden bazıları şunlardır; Anadolu Gloyolü, Sığla Ağacı, Kazdaği Köknarı, Kapadokya Lalesi, Antalya Çiğdemi, Kral Eğreltisi, İstanbul Kardeleni..

Kocaeli bitki türleri açısıdan oldukça zengin bir floraya sahiptir. Şehrimizin yaklaşık 196 bitki türüne ev sahipliği yaptığı düşünülüyor.  İçlerinde endemik olanlar da var elbette. Samanlı Dağları’nın yüksek kesimlerinde yayılış gösteren Keltepe Çiğdemi son dönemlerde keşfedilmiş bir endemik tür. Karlar erimeye başladığında mart ve nisan aylarında çiçek açıyor. Kartepe’nin en yüksek yerlerinde görülüyor. Ne yazık ki nesli tükenmekte olan türlerden biri. Yine Samanlı Dağları’ndan toplanan 4-5 bitki türünün  endemik olduğu düşünülen bitkiler üzerinde de araştırmalar yapılıyor.

İnsanların gelip geçerken sanayi şehri ve sevimsiz, gri bir kent olarak değerlendirdiği şehrimiz; gerçekte biyolojik zenginliği ve sahip olduğu doğal kaynakları ile aslında keşfedilmeyi bekleyen gerçek bir doğa kenti.. 

Sevgiyle, sağlıkla, keşifle kalın..